Nieuws

VLEES: HOOG TI JD VOOR NUANCE

1 INL E IDING

In de pers verschijnt regelmatig een zeer negatieve berichtgeving over vlees, die veelal ideologisch lijkt geïnspireerd te zijn en waarbij wetenschappelijke gegevens selectief of foutief voorgesteld worden of uit hun context getrokken worden. Ook wordt vaak van de uitzondering of de “worst case” de algemene regel gemaakt.

Jammer genoeg wordt vastgesteld dat organisaties en beleidsmakers steeds vaker deze gegevens ter goeder trouw overnemen en voor waar aannemen.

Vlees heeft ontegensprekelijk een plaats binnen een gezond eetpatroon. Bij deze wat correcte context bij veel voorkomende beweringen. Voor alle duidelijkheid: deze teksten werden goedgekeurd door meerdere wetenschappers / experts ter zake.

1.1 Van vlees(waren) krijg je kanker

Geen enkele studie heeft ooit aangetoond dat je van vlees kanker krijgt, en geen enkele officiële instantie heeft dit ooit beweerd. Uit epidemiologisch onderzoek blijkt alleen dat er een zeer klein verhoogd risico zou kunnen zijn op darmkanker bij hoog verbruik van rood vlees en vleeswaren. De kans dat je als niet- of matig vleeseter gezond oud wordt, is 95%. De kans dat je als OVERMATIG vleeseter gezond oud wordt, is 94%.

Er is geen enkele studie die het oorzakelijk verband aantoont. Er is geen enkele studie die aantoont dat mensen die vlees eten meer kanker krijgen dan mensen die geen vlees eten. Het is wel zo dat mensen die geen vlees eten, vaak meer bezig zijn met een gezonde voeding en levensstijl en dus ook minder suiker en alcohol consumeren en meer groenten en fruit, meer lichaamsbeweging nemen, en deze factoren komen uiteraard de gezondheid ten goede.

1.2 Kaas is beter dan vleeswaren

Kaas is een voedzaam product maar het bevat meer zout en vet dan de meeste vleeswaren.

Kaas is een zeer goed broodbeleg, en brengt onder meer calcium aan. Vleeswaren brengen dan weer andere voedingsstoffen aan die niet of minder in zuivelproducten terug te vinden zijn, zoals ijzer, zink, ,…

1.3 Vis is beter dan vlees

Tal van voedingsaanbevelingen stellen dat 1 tot 2 x per week vis eten voldoende is, en schrijven een gevarieerde inname van eiwitrijke voedingsmiddelen voor (zuivel, vlees, vis, plantaaardige eiwitbronnen…). Vis is zeker een voedzaam product, alleen is het raadzaam om ook dat product niet onbeperkt te consumeren vanwege de zware metalen die het kan bevatten.

Stellen dat vis duurzamer zou zijn dan vlees is verkeerd. Het is afhankelijk van de definitie van duurzaamheid, maar ook van de herkomst van het vlees en/of de vis. Ook hier is veralgemening zonder nuance ronduit fout.

1.4 Vleeswaren zijn slecht

Dit is een absoluut onterechte veralgemening. De term “vleeswaren” dekt zo’n brede lading, dat elke uitspraak over “vleeswaren” al per definitie fout is.

Er is paté, gekookte ham, kippewit, geperste kop, gerookt paardevlees,… er zijn honderden soorten vleeswaren – met evenveel verschillende samenstellingen en voedingswaarden. Kippewit en ham bijvoorbeeld zijn ontzettend magere producten, en toch heel nutritioneel hoogwaardig. België kent een zeer hoogwaardig gamma kwalitatieve vleeswaren.

1.5 Nitriet is slecht

Een werkgroep in EFSA heeft recent een zeer uitgebreid onderzoek afgerond en is tot de conclusie gekomen dat het gebruik van nitriet in vleeswaren geen risico’s inhoudt voor de volksgezondheid en slechts een lage bijdrage levert aan de totale inname van nitriet.

1.6 Zout in vleeswaren is slecht

Een ander veel gehoord argument is dat vleeswaren “teveel zout” bevatten. In België hebben we aantoonbare, ingrijpende inspanningen geleverd in zoutreductie. Bovendien zijn er ook hier weer zoveel soorten vleeswaren dat deze algemene stelling de waarheid geweld aandoet.

Kaas bevat echter veelal evenveel zout dan veel vleeswaren. Maar zoals reeds eerder gesteld, draagt kaas ook veel nuttige voedingsstoffen aan.

Vleesvervangers daarentegen bevatten vaak zeer veel zout, smaakversterkers, vetten, en vaak ook nog suiker.

De voedselconsumptiepeiling toonde trouwens aan dat de mensen het meeste zout binnenkrijgen via graanproducten (28%) en soepen, sauzen, kruiden en specerijen (25,7 %) waar de vleesproducten staan voor 18.8%.

1.7 Verwerkt voedsel is slecht

Ook dit is een verkeerde stelling. Wat is de definitie van “verwerkt” ? Er zijn veel verschillende niveaus van verwerking. In België kennen we niet de graad van verwerking zoals bvb in de US. Vleeswaren bij ons zijn licht bewerkte voedingsmiddelen. De regelgeving in Europa is stricter dan in de Verenigde Staten, en onze processing methodes zijn ook heel anders.

De manier van verwerken en klaarmaken voor consumptie thuis speelt een veel belangrijker rol voor de vorming van mogelijk schadelijke verbindingen! Te sterk verhit of aangebrand vlees is ontzettend slecht. Maar aangebrande groentenburgers of verbrande toast is dat ook !

De omstandigheden waarin in ons land voeding wordt verwerkt, de versheid van de ingerdiënten, de verregaande hygiënemaatregelen, de temperaturen, de kwaliteit van de grondstoffen,… is van een dusdanig niveau dat men niet kan stellen dat zelf thuis grondstoffen verwerken “beter” en “duurzamer” zou zijn dan industrieel verwerkte voeding !

 

1.8 Vlees is niet duurzaam

“Vlees” is ook hier een veel te uitgebreide term. Er is vlees van kip, varken, paard, rund,… Deze diersoorten hebben elk hun eigen ecologische voetafdruk.

Maar onder de vlag vlees vallen vele soorten. Argentijns rundvlees heeft een heel andere ecologische voetafdruk dan varkensvlees van bij ons, of rundvlees van bij ons.

Bovendien is het verkeerd om te stellen dat vlees een grote ecologische voetafdruk heeft zonder de nutritionele waarde mee te nemen.

Vergelijk niet 100 gram ham met 100 gr komkommer bijvoorbeeld, want vlees is per eenheid gewicht of kcal een veel “nutriëntendichter”product, geeft een veel langer verzadigingsgevoel, je hebt er veel minder van nodig om van te leven. Wanneer je deze nutritionele densiteit meeneemt, kan je stellen dat de ecologische voetafdruk een heel stuk lager ligt.

Vlees van bij ons heeft bovendien zowiezo een relatief lage ecologische voetafdruk – onze producerende bedrijven dragen duurzaamheid hoog in het vaandel en doen zeer veel inspanningen op vlak van duurzaam ondernemen. Waterzuivering, warmterecuperatie, zonnepanelen,… Vlees van bij ons wordt op een andere manier geproduceerd dan in bvb Noord-Amerika. Men kan dan ook geen algemene uitspraken doen over “de ecologische voetafdruk van vlees” die juist zijn.

Het is bovendien vandaag jammer genoeg nog niet mogelijk om de juiste ecologische voetafdruk van producten te vergelijken.

1.9 We eten te veel vlees

Weer een veralgemening. Misschien gemiddeld juist voor sommige bevolkingsgroepen, zoals mannen tussen de 35 en de 55, maar dit geldt zeker niet voor een aantal andere groepen, waar frequent tekorten van bepaalde nutriënten voorkomen.

Wetenschappelijke studies tonen aan dat er in tal van landen een vitamine D tekort is. Vlees is een goede bron hiervan. Veel bevolkingsgroepen zoals vrouwen en jonge meisjes kampen met een structureel ijzertekort. Er zijn hier zeer grondige studies naar gedaan, waaronder hier in Vlaanderen. Deze bevolkingsgroepen mogen gerust wat vaker vlees eten.

De toenemende vergrijzing is hier ook een niet onbelangrijk gegeven. Ouderen hebben een lager dorst- en hongergevoel. Veel senioren kampen ook met dehydratatie en ondervoeding. Juist bij dit soort doelgroepen moet je ervoor zorgen dat hetgeen ze binnen krijgen, nutritioneel dens is ! Vlees schrappen is daar allesbehalve een verstandige keuze.

We eten in ons land al jaren gemiddeld steeds minder vlees. Verschillende studies tonen aan dat een verlaging van de consumptie van vlees het risico op tekorten aan bepaalde nutriënten bij bepaalde bevolkingsgroepen doet toenemen. en inname van 500 gram rood vlees per week garandeert dat er geen nutriëntentekort is.

Teveel vlees is niet goed, maar dat is waar voor alle voedingsproducten. Teveel van gelijk wel product is niet goed.

1.10 Beter vleesvervangers !

Een vleesvervanger is ook al een zeer misleidende term, want geen enkele vleesvervanger bevat dezelfde voedingswaarden als vlees. Vleesvervangers zijn zelden nutritioneel gelijkwaardig aan vlees, en kunnen het pas zijn na artificieel toevoegen van (micro)nutriënten zoals ijzer en vit B12.

In zeer veel “vleesvervangers” zit trouwens meer vet, meer zout, meer smaakversterkers, kleurstoffen dan in vleesproducten. Bovendien zit er ook in veel vleesvervangers suiker ! Bovendien dragen ze dus zelden de nuttige nutriënten van vlees bij.

De meeste vleesvervangers zijn gebaseerd op graan en op soja. Aanbevelen om een vleesvervanger op het bord te leggen i.p.v. vlees, draagt niet bij tot een gezonder voedingspatroon ! Een boterham met een vleesvervanger is geen waardige vervanger van een boterham met ham.

1.11 Je kan perfect leven zonder vlees

Waar ! Alleen moet je dat wel zeer weloverwogen doen, en zeer goed weten waarmee je bezig bent. Die grondige nutritionele kennis ontbreekt bij de overgrote meerderheid van de mensen.

Bovendien moeten de tekorten nauwkeurig worden aangevuld met voedingssupplementen. Een supplement Vitamine B12 is bijna onontbeerlijk. Een voedingssupplementheeft ook een ecologische voetafdruk. Is het niet bizar dat men een natuurlijk product als vlees schrapt uit zorg voor een gezondere voeding en men zijn toevlucht moet nemen tot synthetische supplementen?

1.12 Vlees bevat…

Vitamine B12 (enkel in dierlijke producten !)

Vitamine D

Zink

Selenium

Eiwitten van hoge kwaliteit, d.w.z. met een goede verhouding van essentiële aminozuren

Vlees is rijk aan zwavelhoudende aminozuren

Ijzer (er zijn groenten die rijk zijn aan ijzer, maar dat soort ijzer wordt niet zo goed opgenomen als het ijzer in vlees)

Langketen omega-3 vetzuren

Carnosine (afkomstig van carnis = vlees) en anserine, waaraan tal van gezondheidsbevorderende functies toegeschreven worden.

En andere micronutriënten

Vlees heeft weinig calorieën in vergelijking met de vele nutriënten dat het aanbrengt.

Vlees heeft al eeuwenlang een aangetoonde, bewezen voedingswaarde. Er is geen enkele studie die de lange termijn effecten van het schrappen van vlees op de gezondheid aantoont.

Mensen die pleiten om vlees te vervangen op basis van zo’n magere wetenschappelijke basis, dragen een verpletterende verantwoordelijkheid naar de toekomst toe. Dat ze dit doen voor zichzelf is hun verantwoordelijkheid, maar dat ze dit beslissen voor anderen, in het bijzonder kwetsbaren uit onze samenleving, is van een andere orde.

1.13 Schoolmaaltijden zonder vlees

Pleiten om vlees te schrappen uit de schoolmaaltijden is niet verantwoord. De schoolmaaltijd is de maaltijd waarmee je – zeker bij de lagere klassen – ervoor kan zorgen dat jonge kinderen voldoende nutriënten binnenkrijgen. Er zijn daarentegen zoveel studies die zwart op wit aantonen hoe groot het ijzertekort is bij kinderen, en dan in het bijzonder bij jonge meisjes. (Studies uit regio Gent)

Vlees daar schrappen is niet verantwoord !

1.14 Studies uit de US tonen aan…

Veel wetenschappelijke studies komen uit de VS. Die resultaten kunnen niet zomaar worden geëxtrapoleerd naar België. Het niveau van verwerking, de manier van verwerking, de toegelaten middelen, de levenswijze, de wijze waarop voeding wordt bereid,… is zeer verschillend van bij ons.

1.15 Doelgroepen

Vleeswaren zijn een zeer toegankelijk, praktisch, betaalbaar en nutritioneel hoogwaardig product.

Het is een product dat veel nutriënten aanbrengt tegen een relatief lage prijs.

 

Meer informatie nodig ?

Federatie van de Vleeswarenproducenten

Fédération des Charcutiers

Belgian Federation of Meat Products

Wetenschapsstraat 14 - 1040 Brussel

Rue de la Science 14 - 1040 Bruxelles

Alg +32 (0)2 550 17 58

Gsm +32 (0)474 36 97 58

e-mail av@fenavian.be

www.fenavian.be